Suriname na de Binnenlandse Oorlog (1986-1992)

“Suriname na de Binnenlandse Oorlog” is geen boek dat je achteloos openslaat. Het voelt eerder als het betreden van een ruimte waar nog steeds echo’s hangen van stemmen die te lang niet gehoord zijn. Ellen de Vries bouwt haar verhaal op getuigenissen, research en stiltes, en juist die stiltes zeggen veel. Vanaf de eerste hoofdstukken wordt duidelijk dat dit niet het soort geschiedenisboek is dat jaartallen droog opsomt; het gaat over littekens die je niet ziet maar wel voelt. De oorlog van 1986–1992 vormt het kader, maar het zijn de mensen—overlevenden, nabestaanden, dorpen—die de bladzijden vullen met kwetsbaarheid en veerkracht. Ik merkte dat ik trager ging lezen, gewoon om iedereen de ruimte te geven die ze verdienen.

De Vries schrijft met een journalistieke helderheid die nooit koel wordt. Ze vraagt door zonder sensationeel te worden en tekent verhalen op zonder ze te bezitten. Het is indrukwekkend hoe ze trauma, verlies en herstel naast elkaar zet zonder ze te nivelleren. In sommige hoofdstukken voelde ik de benauwdheid van conflict, in andere kwam er juist ruimte voor rouwrituelen en momenten van onverwachte solidariteit. Er zit een doorlopende vraag in dit boek: hoe ga je verder wanneer de wereld om je heen stilvalt? De Vries geeft geen makkelijk antwoord, maar laat wel zien hoe mensen hun eigen betekenissen construeren—via muziek, via herinneringen, via de taal waarin ze zichzelf opnieuw benoemen.

Voor mij werkte het boek als een confrontatie met de manier waarop we geschiedenis vaak consumeren. We willen duidelijke daders en slachtoffers, liefst een nette conclusie, maar dit werk weigert dat. De verhalen lopen door elkaar heen, net zoals in het echte leven. Soms sluit een hoofdstuk af zonder catharsis, en toch voelt het eerlijk. Ik moest regelmatig even pauzeren, een slok thee nemen, diep ademhalen en daarna verder lezen. Het idee dat een absolute stilte over een land kan vallen na zoveel lawaai is huiveringwekkend, en De Vries vangt die paradox feilloos.

Aan het einde zat ik niet met antwoorden maar met scherpere vragen. Dat zie ik als compliment. Dit is een boek dat je langzaam verwerkt: misschien noteer je citaten, misschien praat je erover met vrienden, misschien leg je het een paar dagen weg om daarna opnieuw te beginnen. Verwacht geen lichtvoetige leeservaring, wel een noodzakelijke. Zorg dat je “thee binnen handbereik” hebt en plan tijd voor reflectie na afloop, want dit verhaal blijft doorwerken lang nadat je de kaft dichtslaat.